Szkoda całkowita pojazdu. Co to jest i co dalej robić?

W wyniku kolizji czy wypadku na drodze może dojść do znacznych zniszczeń w pojeździe – Twoim lub osób poszkodowanych. Ubezpieczyciel przy ich wycenie może ocenić, że doszło do szkody całkowitej. Sprawdź, co to jest i jak postąpić w przypadku szkody z ubezpieczenia OC oraz AC. 

Czym jest szkoda całkowita pojazdu? 

Szkoda całkowita pojazdu to termin wywodzący się z terminologii ubezpieczeniowej. Powstał w toku praktyki likwidacji szkód przez towarzystwa ubezpieczeniowe. O szkodzie całkowitej z OC czy AC (Autocasco) można mówić, jeśli naprawa uszkodzonego pojazdu nie jest opłacalna dla ubezpieczyciela. Innymi słowy samochód zniszczono w takim stopniu, że jego naprawa nie jest możliwa lub jej podjęcie wymagałoby poniesienia wysokich nakładów środków, niewspółmiernych do aktualnej wartości pojazdu. 

Stworzone przez Komisję Nadzoru Finansowego Rekomendacje dotyczące likwidacji szkód z ubezpieczeń komunikacyjnych z 18 lipca 2022 roku definiują również szkodę całkowitą. W wytycznych wskazano, że szkoda całkowita w ubezpieczeniu OC posiadaczy pojazdów mechanicznych to uszkodzenie pojazdu w takim zakresie, że wartość przewidywanych kosztów naprawy, określanych na zasadach wskazanych w Wytycznych, przekracza wartość rynkową pojazdu sprzed powstania szkody. 

Kiedy ubezpieczyciel stwierdza szkodę całkowitą? 

Towarzystwo ubezpieczeniowe może stwierdzić szkodę całkowitą zgodnie z Rekomendacjami dotyczącymi likwidacji szkód z ubezpieczeń komunikacyjnych w ściśle określonych sytuacjach. Istnieją nieco inne warunki do jej stwierdzenia, w zależności od tego, czy została zgłoszona z OC posiadaczy pojazdów mechanicznych czy z AC. 

Jednak efekt ustalenia przez towarzystwo ubezpieczeniowe, że doszło do szkody całkowitej z OC lub AC powoduje, że ustalana jest dla poszkodowanego kwota pieniężna odszkodowania. Jej wysokość określa się na podstawie metody dyferencyjnej. Polega ona na tym, że od wartości pojazdu sprzed szkody odejmowana jest wartość wraku, czyli nieuszkodzonej części pojazdu, która potencjalnie nadaje się do sprzedaży. 

Poszkodowany otrzymuje odszkodowanie do ręki lub przelewem na wskazane konto bankowe. Jednak pozostaje jeszcze kwestia wraku. Ubezpieczyciele nie zabierają go od poszkodowanego. Jest on własnością takiej osoby czy osób. 

Nie zawsze szkoda całkowita będzie oznaczać automatycznie, że samochód nadaje się już tylko na złom, do kasacji i nic innego nie można z nim zrobić. Na własną rękę możesz wówczas: 

• Sprzedać pojazd na części – jeśli są takie, które nie zostały uszkodzone;
• Oddać pojazd do naprawy lub naprawić we własnym zakresie. 

Zgodnie z rekomendacją KNF, ubezpieczyciel powinien udzielić Ci porady, co możesz zrobić z wrakiem i gdzie go ewentualnie oddać do kasacji. Może on również przejąć pozostałości po samochodzie, jeśli takie będzie Twoje życzenie.  

W przypadku szkody całkowitej z AC takie działanie uzależnione będzie od zapisów w OWU. Jeśli jako właściciel auta będziesz mieć problem z tym, by sprzedać je po cenie zgodnej z wyceną towarzystwa, możesz odwołać się od decyzji ubezpieczyciela. 

Szkoda całkowita z OC 

Do szkody całkowitej z OC dochodzi, jeśli pojazd uległ w ruchu drogowym takiemu zniszczeniu, że: 

• nie nadaje się w ogóle do naprawy albo
• koszty jego naprawy przekroczyłyby wartość pojazdu w dniu likwidacji szkody. 

Zgodnie z art. 363 Kodeksu cywilnego poszkodowany ma wybór w zakresie sposobu naprawienia szkody z ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej. Powinno nastąpić przez: 

• przywrócenie stanu poprzedniego,
• zapłatę odpowiedniej sumy pieniężnej. 

Gdyby jednak przywrócenie stanu poprzedniego pojazdu nie było możliwe, właśnie z uwagi na szkodę całkowitą, albo pociągałoby to za sobą dla towarzystwa ubezpieczeniowego nadmierne trudności lub koszty, poszkodowany otrzymuje świadczenie pieniężne. Wysokość odszkodowania ustalana jest na podstawie Kodeksu cywilnego według cen z daty ustalenia odszkodowania. 

Określenie dotyczące szkody całkowitej z OC w postaci „nadmiernych trudności i kosztów” jest nieprecyzyjne, dlatego trudno je jednoznacznie interpretować. Robią to sami ubezpieczyciele, a raczej rzeczoznawcy majątkowi, którzy oceniają, w jakim stopniu zniszczony jest samochód, który ma być naprawiony z ubezpieczenia. 

Wyroki sądowe w sporach pomiędzy poszkodowanymi a ubezpieczycielem jasno wskazują, że najczęściej szkoda całkowita może być orzeczona, jeśli koszt naprawy uszkodzonego pojazdu po prostu przewyższa jego wartość. 

Szkoda całkowita z AC 

Towarzystwo ubezpieczeniowe może orzec szkodę całkowitą również z ubezpieczenia AC – autocasco. Jednak na podkreślenie zasługuje fakt, że definicja szkody tego rodzaju w przypadku ubezpieczenia AC jest nieco inna. Powinna być wyszczególniona w Ogólnych Warunkach Ubezpieczenia – OWU wybranego towarzystwa. 

Najczęściej ubezpieczyciele orzekają szkodę całkowitą w przypadku, gdy koszt naprawy auta jest wyższy od 70% jego wartości rynkowej w stanie nieuszkodzonym, w dniu powstania szkody – w chwili jej powstania lub bezpośrednio przed szkodą lub w dniu ustalenia odszkodowania z autocasco. 

Kalkulację kosztów naprawy z AC ubezpieczyciel powinien realizować na podstawie systemu eksperckiego. Zwykle nie uwzględnia w niej: 

• amortyzacji części zamiennych,
• zużycia w ogumieniu,
• zużycia akumulatora,
• zużycia w elementach układu wydechowego,
• zużycia eksploatacyjnego w elementach ciernych układu hamulcowego. 

Źródłem informacji o wartości danego pojazdu dla ubezpieczyciela jest zwykle katalog Eurotax. 

Szkoda całkowita a auto zastępcze 

Orzeczenie szkody całkowitej wydane przez towarzystwo uprawnia Ciebie jako poszkodowanego do żądania samochodu zastępczego z OC sprawcy. Warunkiem jego przyznania jest to, byś: 

• nie miał drugiego samochodu do dyspozycji,
• uzasadnił, że auto jest Ci niezbędne do normalnego funkcjonowania. 

Zgodnie z uchwałą Sądu Najwyższego z 22 listopada 2013 roku ubezpieczony przez długi czas może korzystać z auta zastępczego - cały okres liczony od dnia utraty czy też zniszczenia samochodu do momentu, w którym będziesz mieć możliwość nabycia nowego pojazdu. Ubezpieczyciel powinien pokryć koszty wynajmu auta. Musisz wiedzieć jednak, że zakwestionuje ponoszenie kosztów pojazdu zastępczego, jeśli nie będziesz w stanie udowodnić, że jest Ci on niezbędny lub zbyt długo będziesz zwlekać z nabyciem nowego pojazdu. 

Odwołanie od decyzji ubezpieczyciela 

Jeśli z różnych powodów nie zgadzasz się z wydaną przez ubezpieczyciela decyzją o orzeczeniu szkody całkowitej, masz do tego prawo. Zwróć się wówczas z odwołaniem i wnioskuj do danego towarzystwa o przedstawienie szczegółowej wyceny kosztów naprawy. 

Rekomendacje wydane przez KNF przewidują przy tym, że powinieneś w przypadku stwierdzenia szkody całkowitej otrzymać od ubezpieczyciela takie dokumenty jak: 

• kalkulację prezentującą potencjalne koszty naprawy pojazdu – wraz ze wskazaniem liczby i rodzaju koniecznych do podjęcia działań, które prowadziłyby do naprawy pojazdu, jakości części uwzględnionych w kalkulacji i stawki roboczogodziny warsztatu mechanicznego;
• informację o wycenie pojazdu – dokonanej przed i po szkodzie przez rzeczoznawcę z firmy ubezpieczeniowej. 

Ubezpieczyciel powinien stosować przejrzyste zasady wyceny wartości samochodu, niezależnie od tego, czy doszło do szkody częściowej, która może być likwidowana z polisy auta, jak i przy szkodzie całkowitej. 

Przy złożeniu odwołania od decyzji o ustaleniu szkody całkowitej do ubezpieczyciela, nie może on jej zignorować. Będzie musiał ją rozpatrzyć i przedstawić Ci swoje stanowisko na piśmie. 

Najczęściej zadawane pytania

Co się dzieje z samochodem przy szkodzie całkowitej? 

Przy szkodzie całkowitej samochód uznawany jest za niemożliwy do naprawy lub naprawa jest zbyt kosztowna w stosunku do jego wartości. W takim przypadku ubezpieczyciel wypłaca odszkodowanie odpowiadające wartości rynkowej pojazdu przed szkodą, pomniejszoną o wartość wraku. Właściciel ma kilka opcji: może zatrzymać wrak, sprzedając go na złom, lub przekazać go ubezpieczycielowi, który może zająć się jego sprzedażą. 

Ile wynosi odszkodowanie w przypadku szkody całkowitej? 

Odszkodowanie w przypadku szkody całkowitej zależy od wartości rynkowej pojazdu przed wypadkiem. Ubezpieczyciel ustala tę wartość, uwzględniając stan techniczny auta, jego wiek, przebieg oraz ceny podobnych pojazdów na rynku. Odszkodowanie wypłacane jest po potrąceniu wartości wraku, jeśli właściciel zdecyduje się go zatrzymać. Jeśli samochód nie ma już żadnej wartości rynkowej, odszkodowanie będzie równe wartości pojazdu przed szkodą.